رابطه های خاک و گیاه

 بیشترین مقدار خوراک و پوشاک  مورد نیاز انسان از گیاهان بدست می آید که در خاک رشد می کنند. هرکدام از آنها نیازها و وضعیت مناسب رشد خود را لازم دارند. لیکن همگی آنها برای تکیه گاه، عنصرهای غذایی، آب و هوا به خاک نیاز دارند.

1-8-1 . تکیه گاه

ریشه گیاهان به گونه ای افقی و عمودی در خاک پراکنده شده و از عنصرهای غذایی و آب موجود در خاک بهره برداری کرده و گیاه را نیز بر پا نگاه میدارند. ماهیت اسکلت بندی خاک به ویژه وزن مخصوص بر گسترش ریشه موثر است. وزن مخصوص خاک بخشی از مقدار نسبی روزنه ها و ذره های جامد خاک است  بنابراین هر چه تعداد روزنه در واحد حجم خاک کمتر و در نتیجه وزن مخصوص آن زیادتر باشد دشواریهای ریشه برای نفوذ و گسترش در خاک نیز افزایش می یابد.

1-8-2. عنصرهای غذایی

گیاهان برای رشد به عنصرهای غذایی نیاز دارند. آنها کربن، اکسیژن و هیدروژن مورد نیاز خود را از آب و هوا بدست می آورند، لیکن همه عنصرهای دیگر را از خاک کسب می کنند. عنصرهایی که به مقدار زیاد مورد نیاز گیاه هستند عنصرهای پر مصرف نامیده می شوند  عبارتند از کربن، اکسیژن، هیدروژن، ازت، فسفر، پتاسیم، گوگرد، کلسیم و منیزیم . عنصرهایی که به مقدار کمتر مورد نیاز گیاه هستند را عنصرهای کم مصرف می نامند و شامل آهن، منگنز، روی، مس، مولیبدن، بور، کلر و نیکل می باشند. هنگامی که خاک کمبودی نشان می دهد عنصرهای غذایی را می توان به صورت کودهای شیمیایی به آن افزود هر کدام از عنصرهای غذایی خاک دارای یک منبع یا بیشتر می باشد

برای مثا ل بیشترین مقدار ازت در ترکیب هوموس خاک وجود دارد و در یک زمان معین نیز مقدار کمی از آن به فرم کانی دیده می شود ولی در همان حال بر اثر تجزیه میکروبی فرم کانی تازه ازت پیوسته از هوموس آزاد شده و در اختیار گیاه قرار می گیرد. ازت هم مانند بسیاری از عنصرهای دیگر در خاک حرکت کرده و از یک فرم به فرم دیگر تغییر می کند به دگرگونی پیوسته ای که در جریان آن ازت آلی به فرم کانی درآمده و دوباره به ازت آلی تبدیل می شود چرخه ازت می گویند.

که یکی از مهمترین فرآیندهای موجود در طبیعت است . دیگر عنصرها نیز دارای چرخه ویژه خود می باشند که هر کدام با دیگری تفاوت دارند. هیچ کدام از چرخه های عنصر غذایی به صورت مدار بسته نیست. آبشویی، فرسایش، برداشت فرآورده ها و نیز فرار گازها به اتمسفر از عاملهایی هستند که موجب از بین رفتن این عنصرها می شوند. از سویی دیگر عاملهایی نیز وجود دارند که باعث افزایش این عنصرها می شوند و عبارتند از کاربرد کودهای شیمیایی، جذب ازت از هوا توسط میکروبهای ویژه خاک و رهایی عنصرهای ضروری از کانیها در خلال عمل هوادیدگی.

1-8-3. نگهداری عنصرهای غذایی

مهمترین عامل برای نگهداری عنصرهای غذایی کانیهای رسی گوناگون و هوموس می باشند. این ماده ها در بین خود  از ویژگیهای سطحی برخوردارند که آنها را قادر می سازد تا از نظر شیمیایی عنصرها را در خود نگاه داشته و سپس در اختیار گیاه قرار دهند. بسیاری وقتها یک عنصر غذایی با شدت زیاد نگهداری شده ویا پویایی چندانی ندارد و بنابراین به اندازه کافی در دسترس گیاه قرار نمی گیرد.

1-8-4. نگهداری آب

خاکها آب مورد استفاده گیاهان را در خود نگه می دارند. پس از هر بارندگی یا آبیاری روزنه های خاک از آب پر می شوند. آب در داخل این روزنه ها که به لوله های پیچ و خم دار باریکی شباهت دارند جریان یافته و حرکت آن توسط نیرویی که مولکولهای آب و ذره های خاک را به همدیگر نزدیک می کند کند می شود. جاذبه بین مولکولهای آب و ذره های خاک را ادهیژن می گویند و این نیرو بین آب و کانیهای رسی بسیار قوی بوده وبا خشک شدن خاک شدیدتر می شود. مقداری از آب نیز با چنان نیرویی توسط خاک نگاه داری می شود که گیاهان توانایی جذب آن را ندارند. ظرفیت کلی نگاه داری آب و آسانی حرکت آن در خاک از عاملهای مهم در مدیریت خاک به شمار می روند.

اگر روزنه های خاک حاوی آب نباشند بنابراین حاوی هوا هستند. هوای خاک با هوایی که ما تنفس می کنیم مشابه است با این تفاوت که معمولا رطوبت گاز کربنیک آن زیادتر می باشد. ریشه گیاهان به اکسیژن نیاز دارند و اگر خاک به مدت طولانی غرقاب بماند اکثر گیاهان غرق شده و از بین می روند. بنابراین توازن بین مقدار هوا و مقدار آب در خاک برای تندرستی گیاه بسیار پر اهمیت است.